Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση (ΓΟΠ)

Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ) είναι μια χρόνια γαστρεντερική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από την επιστροφή του γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο. Η ΓΟΠ προκαλείται από διάφορους μηχανισμούς, οι οποίοι μπορεί να είναι είτε εγγενείς είτε δομικοί, ή και από συνδυασμό των δύο. Αυτό οδηγεί στην αποδυνάμωση του φραγμού της οισοφαγογαστρικής σύνδεσης, με αποτέλεσμα την έκθεση του οισοφάγου σε όξινα γαστρικά υγρά.

Κλινικά, η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠΝ) συνήθως εκδηλώνεται με συμπτώματα καούρας και παλινδρόμησης. Ωστόσο, μπορεί επίσης να παρουσιαστεί με άτυπο τρόπο, με εξω-οισοφαγικά συμπτώματα όπως πόνο στο στήθος, διαβρώσεις των δοντιών, χρόνιο βήχα, λαρυγγίτιδα ή άσθμα. Ανάλογα με την ενδοσκοπική και ιστοπαθολογική εμφάνιση, η ΓΟΠΝ κατηγοριοποιείται σε τρεις διαφορετικούς τύπους: μη διαβρωτική παλινδρόμηση (NERD), διαβρωτική οισοφαγίτιδα (EE) και οισοφάγο Barrett (BE).

Με την πάροδο των ετών, οι κύριες στρατηγικές για την αντιμετώπιση της ΓΟΠΝ ήταν οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η χρήση αναστολέων αντλίας πρωτονίων (PPIs). Παρ’ όλα αυτά, η ιατρικά ανθεκτική ΓΟΠΝ εμφανίζεται ολοένα και συχνότερα, απαιτώντας μια πιο εξατομικευμένη προσέγγιση για τη διαχείρισή της.

Ποιες είναι οι αιτίες;

Αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχει μία γνωστή αιτία που να εξηγεί την εμφάνιση της ΓΟΠΝ. Παρ’ όλα αυτά, με την πάροδο του χρόνου έχουν αναγνωριστεί διάφοροι παράγοντες κινδύνου που συμβάλλουν στην παθογένεση της νόσου. Κινητικές ανωμαλίες, όπως η δυσκινησία του οισοφάγου που διαταράσσει την απομάκρυνση του όξινου περιεχομένου από τον οισοφάγο, η βλάβη στον τόνο του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα (LES), οι παροδικές χαλαρώσεις του LES και η καθυστερημένη γαστρική κένωση, είναι παράγοντες που εμπλέκονται στην ανάπτυξη της ΓΟΠΝ.

Ανατομικοί παράγοντες, όπως η παρουσία διαφραγματοκήλης ή η αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης, που παρατηρείται στην παχυσαρκία, σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ΓΟΠΝ. Επιπλέον, η παχυσαρκία έχει συνδεθεί με μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης συμπτωμάτων ΓΟΠΝ, διαβρωτικής οισοφαγίτιδας και καρκίνου του οισοφάγου.

Πολλοί άλλοι παράγοντες κινδύνου έχουν συνδεθεί ανεξάρτητα με την ανάπτυξη συμπτωμάτων ΓΟΠΝ, όπως η ηλικία άνω των 50 ετών, η χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση, η χρήση καπνού, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, οι διαταραχές συνδετικού ιστού, η εγκυμοσύνη, η θέση ύπτια μετά το γεύμα και διάφορες κατηγορίες φαρμάκων. Αυτά περιλαμβάνουν αντιχολινεργικά φάρμακα, βενζοδιαζεπίνες, αλκοολούχα ποτά, νιτρογλυκερίνη, αναστολείς καναλιών ασβεστίου, αντικαταθλιπτικά και γλυκαγόνη.

Συμπτώματα

Τα πιο κοινά συμπτώματα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης είναι:

• Καούρα , κάψιμο στο στήθος
• Παλινδρόμηση φαγητού και όξινων ή πικρών υγρών από το στομάχι
• Έντονο ρέψιμο
• Υπάρχουν και συμπτώματα, λιγότερο χαρακτηριστικά και πιο σπάνια, όπως:
• Βήχας
• Πονόλαιμος
• Δύσπνοια
• Αυξημένη παραγωγή σάλιου

Θεραπεία

Οι επιλογές θεραπείας περιλαμβάνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής, ιατρική διαχείριση με αντιόξινα και αντιεκκριτικούς παράγοντες και χειρουργικές επεμβάσεις.

Αλλαγές στο τρόπο ζωής και Διατροφή 

Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής θεωρούνται θεμελιώδους σημασίας για την αντιμετώπιση της ΓΟΠΝ. Είναι σημαντικό να δίνονται συμβουλές για την αναγκαιότητα απώλειας βάρους, καθώς η παχυσαρκία αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη της νόσου. Επίσης, μελέτες έχουν δείξει ότι η αύξηση του βάρους σε άτομα με φυσιολογικό ΔΜΣ έχει συνδεθεί με την εμφάνιση συμπτωμάτων ΓΟΠΝ.

• Κάντε πολλά και μικρά γεύματα μέσα στην ημέρα (πχ 5) και όχι λίγα και μεγάλα σε όγκο γεύματα.
• Καταναλώστε το φαγητό σας τουλάχιστον 2-3 ώρες πριν την κατάκλιση.
• Ανυψώστε το κεφάλι σας στο κρεβάτι 15- 20 εκατοστά.
• Αποφύγετε το αλκοόλ και την καφεΐνη.
• Αποφύγετε όξινα τρόφιμα και τρόφιμα που ερεθίζουν το στομάχι (ο παρακάτω πίνακας θα σας βοηθήσει).
• Δώστε έμφαση στα τρόφιμα που περιέχουν ίνες όπως τα ολικής άλεσης δημητριακά, τα φρούτα, τα όσπρια και τα λαχανικά.
• Μην σκύβετε ή κάνετε έντονες κινήσεις αμέσως μετά το φαγητό σας.
• Αποφύγετε να φοράτε πολύ στενά ρούχα και εσώρουχα.
• Προσπαθείστε να παραμείνετε ήρεμοι/ες καθόλη τη διάρκεια της ημέρας και επιλέξετε ασχολίες που σας χαλαρώνουν. Οι βαθιές και καλές αναπνοές μπορούν επίσης να βοηθήσουν.
• Αυξήστε τη φυσική σας δραστηριότητα συνολικά μέσα στην ημέρα (εκτός των ωρών κοντά στο γεύμα σας). Μπορείτε να χωρίσετε την ώρα αυτή σε 30 λεπτά μέσα στην ημέρα για 5 φορές/ εβδομάδα ή όπως αλλιώς επιθυμείτε.

Τρόφιμα που ενδεχομένως να ερεθίσουν το στομάχι ή/και να πυροδοτήσουν την παλινδρόμηση:

• Όξινα τρόφιμα (πορτοκάλι, λεμόνι, μανταρίνι)
• Καυτερά τρόφιμα
• Σοκολάτα
• Τσάι, καφές
• Αλκοόλ (ειδικά όταν συνδυάζεται με ανθρακικό)
• Λιπαρά τρόφιμα (βούτυρο, τηγανητά φαγητά, κρέας με πολύ λίπος, σάλτσες)
• Ντομάτα (και οτιδήποτε περιέχει σπόρια)
• Μέντα

Τρόφιμα που ερεθίζουν λιγότερο το στομάχι και καλό είναι να προτιμώνται:

• Φρούτα εκτός από τα εσπεριδοειδή όπως μπανάνες, μήλα, αχλάδια φράουλες
• Λαχανικά με ρίζες όπως πατάτες, γλυκοπατάτες, καρότα
• Πράσινα λαχανικά όπως τα σπαράγγια, το μπρόκολο και τα πράσινα φασόλια
• Τρόφιμα με υψηλή συγκέντρωση σε νερό όπως καρπούζι, αγγούρι, μαρούλι, σούπες
• Ολικής αλέσεως ψωμί και δημητριακά συγκριτικά με τα λευκά προϊόντα.

Τρόφιμα που μπορεί να λειτουργήσουν ανακουφιστικά:

Η κατανάλωση των παρακάτω τροφίμων ίσως να ανακουφίσει από τα συμπτώματα:

• Γάλα: Μπορεί να καταπραΰνει το αίσθημα του καύσου, χρειάζεται ωστόσο προσοχή το λίπος του γιατί μπορεί να επιδεινώσει την παλινδρόμηση. Για τον λόγο προτιμάται το χαμηλό σε λίπος γάλα (όπως και γαλακτοκομικά).
• Τζίντζερ: Αποτελεί καλό καταπραϋντικό και απαλύνει ερεθισμούς από το πεπτικό σύστημα.
• Η μάσηση τσίχλας ή μαστίχας Χίου χωρίς ζάχαρη μετά τα γεύματα βοηθά στην παραγωγή σάλιου, μειώνοντας έτσι την οξύτητα του γαστρικού υγρού και προσφέροντας ανακούφιση από τα συμπτώματα. Επιπλέον, η μαστίχα Χίου είναι επίσημα αναγνωρισμένη ως φυσικό φάρμακο για τη δυσπεψία.

Βιβλιογραφία

Argyrou A, Legaki E, Koutserimpas C, Gazouli M, Papaconstantinou I, Gkiokas G, Karamanolis G. Risk factors for gastroesophageal reflux disease and analysis of genetic contributors. World J Clin Cases. 2018 Aug 16;6(8):176-182.

Malfertheiner P, Nocon M, Vieth M, Stolte M, Jaspersen D, Koelz HR, Labenz J, Leodolter A, Lind T, Richter K, Willich SN. Evolution of gastro-oesophageal reflux disease over 5 years under routine medical care–the ProGERD study. Aliment Pharmacol Ther. 2012 Jan;35(1):154-64

Jacobson BC, Somers SC, Fuchs CS, Kelly CP, Camargo CA. Body-mass index and symptoms of gastroesophageal reflux in women. N Engl J Med. 2006 Jun 01;354(22):2340-8.

Sandhu DS, Fass R. Current Trends in the Management of Gastroesophageal Reflux Disease. Gut Liver. 2018 Jan 15;12(1):7-16

https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/gerd-diet-foods-that-help-with-acid-reflux-heartburn