Καθαρτικά και Δυσκοιλιότητα

Τι είναι τα καθαρτικά;

Τα καθαρτικά είναι μια κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας και άλλων γαστρεντερικών παθήσεων. Ο κύριος μηχανισμός τους περιλαμβάνει την ενίσχυση της πέψης και την προώθηση των κινήσεων του εντέρου, διευκολύνοντας έτσι την διαδικασία της σωματικής απέκκρισης. Τα καθαρτικά μπορούν να προσφέρουν ανακούφιση στον σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, στην δυσκοιλιότητα και στην χρόνια ιδιοπαθή δυσκοιλιότητα και στη δυσκοιλιότητα που προκαλείται από οπιοειδή. Τα καθαρτικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για την κένωση του εντέρου πριν από την κολονοσκόπηση.

Η πρώτη γραμμή θεραπείας για την δυσκοιλιότητα είναι η αλλαγή τρόπου ζωής. Αυτό συμπεριλαμβάνει την αύξηση κατανάλωσης φυτικών ινών μέσω των φρούτων, λαχανικών, οσπρίων και προϊόντων ολικής άλεσης. Αλλά και την αύξηση κατανάλωσης προβιοτικών μέσω του γιαουρτιού και του κεφίρ. Πέρα από αυτές τις αλλαγές η έναρξη φυσικής δραστηριότητας επίσης μπορεί να βοηθήσει την κινητικότητα του εντέρου. Αν και με αυτές τις αλλαγές δεν υπάρχει βελτίωση στην υγεία του εντέρου τότε τα καθαρτικά αρχίζουν να είναι μια καλή ιδέα. Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την θεραπεία της δυσκοιλιότητας περιλαμβάνει την διατροφική εκπαίδευση του ασθενή και εάν είναι απαραίτητο η συμπερίληψη καθαρτικών.

Τύποι καθαρτικών

“Καθαρτικά που αυξάνουν τον όγκο”

• Ουσιαστικά αυξάνουν των κοπράνων και στην συνέχεια διεγείρει το έντερο για να λειτουργήσει.
• Χρειάζονται 2-3 μέρες να λειτουργήσουν

“Ωσμωτικά καθαρτικά”

• Aντλούν νερό απο το υπόλοιπο σώμα στο έντερο για να μαλακώσουν
• Χρειάζονται 2-3 μέρες να λειτουργήσουν

“Διεγερτικά καθαρτικά”

• Λειτουργούν με το να διεγείρουν τις μυϊκές ίνες  του εντέρου κάνοντας έτσι το έντερο να συσπάται παραπάνω με σκοπό να προωθήσει τα κόπρανα προς το ορθό.

“Καθαρτικά μαλακώματος κοπράνων” 

• Ουσιαστικά βοηθούν στο να μαλακώσουν τα κόπρανα καθιστώντας την αποβολή τους ευκολότερη χωρίς πόνο και επιπλέον ζόρισμα.

Πως ξέρω ποιο απο τα παραπάνω να χρησιμοποιήσω;

Δυστυχώς δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη απάντηση, καθώς δεν γνωρίζουμε ακριβώς ποιο είδος καθαρτικού μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα για την κάθε περίπτωση. Αυτό θα εξαρτηθεί απο το κάθε άτομο.

Ίσως μια καλή σειρά χορήγησης θα ήταν ανάλογα την περίπτωση:

• Ένα καθαρτικό που σχηματίζει όγκο
• Εάν ακόμη τα κόπρανα παραμένουν σκληρά θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε ένα ωσμωτικό καθαρτικό
• Εάν τα κόπρανα είναι μαλακά αλλά συνεχίζουν να δυσκολεύουν στην αφόδευση τότε χρησιμοποιήστε ένα διεγερτικό καθαρτικό

Ποιοί ΔΕΝ πρέπει να χρησιμοποιούν καθαρτικά;

• Για παιδιά
• Για άτομα με συγκεκριμένα προβλήματα υγείας όπως είναι η Νόσος Crohn, ελκώδης κολίτιδα

Σε κάθε περίπτωση συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.

Παρενέργειες των καθαρτικών

Όπως όλα τα φάρμακα έτσι και τα καθαρτικά μπορούν να προκαλέσουν παρενέργειες. Το κάθε σκεύασμα μπορεί να προκαλέσει διαφορετικές συνέπειες. Οι πιο κοινές είναι:

• Φούσκωμα
• Μετεωρισμό
• Κράμπες στην κοιλιακή περιοχή
• Το να αισθάνεστε άρρωστοι ή αδιαθεσία
• Αφυδάτωση η οποία μπορεί να προκαλέσει ζάλη και πονοκεφάλους έχοντας συχνή ούρηση με σκούρα ούρα σε σχέση με το συνηθισμένο

Οι παρενέργειες πρέπει να υποχωρήσουν μετά την διακοπή του σκευάσματος. Εάν αυτό δεν γίνει τότε είναι καλό να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας.

Οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης συμπεριλαμβανομένων των κλινικών ιατρών, των νοσηλευτών, των φαρμακοποιών και των διαιτολόγων θα πρέπει να συνεργαστούν με σκοπό την σωστή διαχείριση της χρήσης καθαρτικών στους ασθενείς.

Τοξικότητα

Τα καθαρτικά είναι πολύ συχνό να καταχράζονται απο άτομα με διατροφικές διαταραχές ή σε ηλικιωμένους ασθενείς οι οποίοι μπορεί να πέρασαν μια περίοδο δυσκοιλιότητας. Οι ασθενείς που κάνουν κατάχρηση των καθαρτικών έχουν εναλλασσόμενη διάρροια-δυσκοιλιότητα, ναυτία και εμετό. Αυτοί οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν ηλεκτρολυτική ανισορροπία (υπονατριαιμία, υποκαλιαιμία, υπερουριχαιμία και υπεραλδοστερονισμός) και αφυδάτωση. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια. Η θεραπεία είναι να διακοπούν τα καθαρτικά και να αντιμετωπιστεί η δυσκοιλιότητα με άλλους τρόπους.

Αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας χωρίς καθαρτικά

• Κατανάλωση φυτικών ινών (φρούτα, λαχανικά με την φλούδα, όσπρια, προϊόντα ολικής άλεσης)
• Κατανάλωση νερού
• Φυσική δραστηριότητα για την κίνηση του εντέρου
• Κατανάλωση προβιοτικών και πρεβιοτικών (κεφιρ με μήλο, γιαούρτι με την πέτσα), ή μέσω σκευάσματος σε συνδυασμό με γλουταμίνη. Ο συνδυασμός αυτών των δυο βοηθάει στην κίνηση του εντέρου και δημιουργεί το ιδανικό περιβάλλον για ένα υγιές έντερο προωθώντας την καλή λειτουργία του.

Βιβλιογραφία

Araújo MM, Botelho PB. Probiotics, prebiotics, and synbiotics in chronic constipation: Outstanding aspects to be considered for the current evidence. Front Nutr. 2022 Dec 8;9:935830. doi: 10.3389/fnut.2022.935830. PMID: 36570175; PMCID: PMC9773270.

Krogh K, Chiarioni G, Whitehead W. Management of chronic constipation in adults. United European Gastroenterol J. 2017 Jun;5(4):465-472.

Masri Y, Abubaker J, Ahmed R. Prophylactic use of laxative for constipation in critically ill patients. Ann Thorac Med. 2010 Oct;5(4):228-31.

O’Brien SH, Fan L, Kelleher KJ. Inpatient use of laxatives during opioid administration in children with sickle cell disease. Pediatr Blood Cancer. 2010 Apr;54(4):559-62.

Liu LW. Chronic constipation: current treatment options. Can J Gastroenterol. 2011 Oct;25 Suppl B(Suppl B):22B-28B.

Leung L, Riutta T, Kotecha J, Rosser W. Chronic constipation: an evidence-based review. J Am Board Fam Med. 2011 Jul-Aug;24(4):436-51.

Andresen V, Layer P. Medical Therapy of Constipation: Current Standards and Beyond. Visc Med. 2018 Apr;34(2):123-127.

Roerig JL, Steffen KJ, Mitchell JE, Zunker C. Laxative abuse: epidemiology, diagnosis and management. Drugs. 2010 Aug 20;70(12):1487-503.