Υψηλή Χοληστερόλη

Γενικά

Η χοληστερόλη είναι μια κηρώδης (λιπαρή) ουσία που βρίσκεται στο αίμα και είναι απαραίτητη για τη δημιουργία υγιών κυττάρων στον οργανισμό. Ωστόσο, τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων.

Όταν η χοληστερόλη είναι υψηλή, τα λίπη και άλλες ουσίες συσσωρεύονται στις αρτηρίες, σχηματίζοντας πλάκα. Με τον χρόνο, η πλάκα αυτή μπορεί να στενέψει ή να φράξει τις αρτηρίες, εμποδίζοντας τη σωστή ροή του αίματος. Σε κάποιες περιπτώσεις, κομμάτια της πλάκας μπορεί να αποκολληθούν και να προκαλέσουν τη δημιουργία θρόμβου, το οποίο ενδέχεται να οδηγήσει σε έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο.

Η υψηλή χοληστερόλη μπορεί να κληρονομηθεί, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να μεταδοθεί από τους γονείς στα παιδιά μέσω των γονιδίων.

Παρ’ όλα αυτά, συχνά η υψηλή χοληστερόλη οφείλεται σε επιλογές τρόπου ζωής, όπως η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, η ανθυγιεινή διατροφή ή η υπερβολική κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών. Μπορείτε να λάβετε μέτρα για να την προλάβετε. Εάν έχετε ήδη υψηλή χοληστερόλη, η υιοθέτηση υγιεινής διατροφής, η συχνή άσκηση και σε ορισμένες περιπτώσεις η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να σας βοηθήσουν να τη μειώσετε.

Τι συμπτώματα έχει;

Η αλήθεια είναι πως η υπερχοληστερολαιμία δεν εμφανίζει κάποιο κλινικό σύμπτωμα. Ο μόνος τρόπος για να την ανιχνεύσει κανείς είναι να κάνει εξετάσεις αίματος.

Εάν είστε 45 ετών ή άνω, είναι καλό να κάνετε έναν έλεγχο με εξετάσεις αίματος. Εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό υψηλής χοληστερόλης, συμβουλευτείτε τον οικογενειακό γιατρό σας για να αξιολογήσετε τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων.

Τι συνέπειες έχει η αυξημένη χοληστερόλη;

Η υψηλή χοληστερόλη μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία λιπωδών αποθεμάτων στα αιμοφόρα αγγεία, περιορίζοντας τη ροή του αίματος στις αρτηρίες. Αν αυτά τα αποθέματα σπάσουν, μπορεί να σχηματιστεί ένας θρόισμα που προκαλεί έμφραγμα ή εγκεφαλικό.

Η συνολική χοληστερόλη είναι μια μέτρηση που περιλαμβάνει και την καλή και την κακή χοληστερόλη, αλλά δεν είναι πάντα ο καλύτερος δείκτης κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις. Ο πιο αξιόπιστος τρόπος για να κατανοήσετε τα επίπεδα σας και τον κίνδυνο για καρδιοπάθειες είναι να επισκεφτείτε το γιατρό σας για έναν έλεγχο καρδιαγγειακής υγείας.

Ποιες είναι οι αιτίες;

Δεν υπάρχει μία συγκεκριμένη αιτία για την υψηλή χοληστερόλη, αλλά υπάρχουν παράγοντες κινδύνου που μπορείτε να ελέγξετε (όπως το κάπνισμα) και άλλοι που δεν μπορείτε να ελέγξετε (όπως η ηλικία).

Οι παράγοντες κινδύνου για την υψηλή χοληστερόλη περιλαμβάνουν:

• Ηλικία
• Κάπνισμα
• Έλλειψη σωματικής άσκησης
• Υπέρβαρο ή παχυσαρκία
• Οικογενειακό ιστορικό
• Ανθυγιεινή διατροφή

Ανεξαρτήτως της αιτίας, η βελτίωση του τρόπου ζωής σας, όπως η υιοθέτηση υγιεινής διατροφής, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις.

Τρόποι αντιμετώπισης

Διατροφή

Η αλλαγή στον τρόπο διατροφής είναι ένας απο τους βασικούς τρόπους αντιμετώπισης.

Ορισμένα τρόφιμα περιέχουν περισσότερη χοληστερόλη από άλλα ή περιέχουν συστατικά που μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα χοληστερόλης.

Ακολουθώντας μια υγιεινή διατροφή σε βάθος χρόνου μπορεί να συμβάλει στη μείωση της χοληστερόλης, όπως:

• Κατανάλωση λαχανικών, φρούτων και ολικής άλεσης δημητριακών
• Ποικιλία υγιεινών πηγών πρωτεΐνης, όπως ψάρια, θαλασσινά, όσπρια (π.χ. φασόλια και φακές), ξηροί καρποί και σπόροι. Μικρές ποσότητες αυγών και άπαχου πουλερικού μπορούν επίσης να περιληφθούν σε μια υγιεινή διατροφή για την καρδιά. Εάν επιλέγετε κόκκινο κρέας, φροντίστε να είναι άπαχο και περιορίστε το σε 1 φορά την εβδομάδα.
• Γάλα, γιαούρτι και τυρί. Οι άνθρωποι με υψηλή χοληστερόλη στο αίμα πρέπει να επιλέγουν προϊόντα με μειωμένα λιπαρά.
• Υγιεινές επιλογές λιπών, όπως ξηροί καρποί, σπόροι, αβοκάντο, ελιές και τα έλαιά τους για το μαγείρεμα.
• Χρήση βοτάνων και μπαχαρικών για να προσθέσετε γεύση στα φαγητά, αντί για αλάτι.

Η κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν φυτικές στερόλες μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της υψηλής χοληστερόλης. Οι φυτικές στερόλες είναι ουσίες παρόμοιες με τη χοληστερόλη που βρίσκονται φυσικά σε φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς και δημητριακά, αλλά σε μικρές ποσότητες.

Υπάρχουν επίσης στο εμπόριο τρόφιμα με φυτικές στερόλες όπως είναι συγκεκριμένα βούτυρα. Φαίνεται πως η πρόσληψη φυτικών στερολών μπορεί να συντελέσουν συνεργιστικό ρόλο στην βελτίωση της υψηλής χοληστερόλης.

Φυσική άσκηση 

Η σωματική άσκηση μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της HDL, γνωστής και ως «καλής» χοληστερόλης, και να μειώσει τα τριγλυκερίδια. Η αερόβια άσκηση και η προπόνηση ενδυνάμωσης είναι ιδιαίτερα ωφέλιμες για τη ρύθμιση των επιπέδων χοληστερόλης.

Ξεκινήστε με μικρούς και εφικτούς στόχους και αυξήστε σταδιακά την ένταση, φτάνοντας τα 30-60 λεπτά μέτριας έντασης φυσικής δραστηριότητας (π.χ. γρήγορο περπάτημα) τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας.

Στόχος σας θα πρέπει να είναι να κάνετε ασκήσεις που ενδυναμώνουν τους μύες δύο φορές την εβδομάδα, όπως κάμψεις, καθίσματα ή δραστηριότητες που περιλαμβάνουν ανύψωση, όπως το κουβάλημα αγορών.

Φαρμακευτική αγωγή

Άλλος τρόπος αντιμετώπισης είναι η φαρμακευτική αγωγή. Ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει φάρμακα για να μειώσετε τη χοληστερόλη σας και να μειώσετε τον κίνδυνο εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου. Τα φάρμακα που δίνονται στην περίπτωση αυτή είναι οι στατίνες.

Οι πιο συνηθισμένοι τύποι φαρμάκων για τη μείωση της χοληστερόλης ανήκουν σε μια ομάδα που λέγεται στατίνες. Οι στατίνες είναι φάρμακα που μειώνουν τα επίπεδα της LDL ή «κακής» χοληστερόλης στο αίμα και βοηθούν στη μείωση του κινδύνου εμφράγματος ή εγκεφαλικού, ιδιαίτερα για τα άτομα που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο.

Βιβλιογραφία

1. Grundy SM, Stone NJ, Bailey AL, et al. 2018 AHA/ACC/AACVPR/AAPA/ABC/ACPM/ADA/AGS/APhA/ASPC/NLA/PCNA Guideline on the Management of Blood Cholesterol: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines. Circulation. 2019;139(25):e1082-e1143. doi:doi:10.1161/CIR.0000000000000625
2. National Heart Foundation of Australia. Phytosterol/stanol Enriched foods & Heart Healthy Foods. A dietary position statement from the National Heart Foundation of Australia, Melbourne: National Heart Foundation of Australia; 2017
3. Ma H, Shieh K-J. Cholesterol and human health. The Journal of American Science. 2006;2(1):46-50.
4. Institute for Health Metrics and Evaluation 2018, Global Burden of Disease Study 2017 (GBD 2017) Results, Global Burden of Disease Collaborative Network, Seattle, Available from http://ghdx.healthdata.org/gbdresults-tool  Collins CE, Burrows TL, Rollo ME.
5. Aune D, Giovannucci E, Boffetta P, et al. Fruit and vegetable intake and the risk of cardiovascular disease, total cancer and all-cause mortality-a systematic review and dose-response meta-analysis of prospective studies. Int J Epidemiol. 2017;46(3):1029-1056. doi:10.1093/ije/dyw319
6. Dietary Patterns and Cardiovascular Disease Outcomes: an Evidence Check rapid review brokered by the Sax Institute for the National Heart Foundation of Australia, 2017  Ndanuko et al (2019)
7. Animal sourced proteins (meat and poultry) and Cardiovascular Health: an evidence check brokered by the Sax Institute for the National Heart Foundation of Australia. 2019.  Santos JA, Webster J, Land MA, Flood V, Chalmers J, Woodward M, Neal B, Petersen KS.
8. Dietary salt intake in the Australian population. Public Health Nutrition. 2017 May:1-8.  Australian Institute of Health and Welfare 2018.
9. Machado PP, Steele EM, Levy RB, et al. Ultra-processed foods and recommended intake levels of nutrients linked to non-communicable diseases in Australia: evidence from a nationally representative cross-sectional study. BMJ Open. 2019;9(8):e029544. doi:10.1136/bmjopen-2019-029544
10. Monteiro CA, Cannon G, Levy RB, et al. Ultra-processed foods: what they are and how to identify them. Public Health Nutr. 2019;22(5):936-941. doi:10.1017/s1368980018003762